Algemene informatie
|
Standaardtitelbeschrijving
§
Auteur,
titel
§
Plaats
van uitgave, jaar van uitgave, druk
§
Aantal
pagina’s
|
Maarten ’t Hart, Het woeden der gehele wereld
Uitgeverij De
Arbeidspers, Amsterdam, 1993, 1993
282
|
|
Genre
|
Psychologische roman/Bildungsroman/detective
|
|
Samenvatting
|
Alexander Goudveyl en zijn
ouders zijn verhuisd vanuit Rotterdam naar een klein vissersplaatje: ‘t Hooft.
Alex wordt in dit dorp erg gepest, maar wordt in bescherming genomen door
“juut” Vroombout.
Tijdens een les op school wordt er een verhaal uit de bijbel voorgelezen. Deze tekst maakte veel indruk op Alex, als hij een keer bijna verdrinkt weet hij zeker dat God hem probeert te doden. Alex verdient geld bij door zijn geslachtsdeel voor een kwartje aan Arend Vroombout te laten zien. Op 22 december wordt Vroombout achter de rug van Alex vermoord, dit gebeurt tijdens de Kruishoop-campagne. Alex zat namelijk in een loods piano te spelen, terwijl hij bezig was hoorde hij een knal. Hij dacht dat de knal door zijn vader gemaakt was en keek dus niet direct. Als hij op een gegeven moment toch kijkt ziet hij Vroombout dood liggen en staat er een man bij die iets op hem richt. Alex denkt weer dat God hem zocht om te doden. Inspecteur Graswinckel ondervraagt hem enkele malen na het incident.
Alex is verslaaft aan piano
spelen en mag daarom af en toe bij Minderhout ( de apotheker) oefenen om
tegelijkertijd op het huis te passen als Minderhout zelf er niet is. Op een
avond als hij door het huis slentert, vindt hij op zolder de kleren waarin de
moordenaar van Vroombout was gekleed.
Ondertussen raakt Alex bevriend met William Keenids. Alex krijgt pianoles van de moeder van William, Alice. Samen met William praten ze veel over de moord. Alex gaat in Leiden farmacie studeren. Tegen zijn wil in, want zijn grote liefde ligt bij de muziek. Alex heeft een bijbaantje als pianostemmer. Hij ontmoet Hester Ederheim, een joodse, haar ouders zijn bevriend met Minderhout. Deze kennen ze van de oorlog toen Minderhout een vluchtpoging naar Engeland op had gezet, maar deze mislukte. Alex komt erachter dat de Ederheims tijdens de moord op bezoek waren bij Minderhout. Alex moet de piano stemmen bij weduwe Vroombout. Deze vertelt dat Arend elk jaar nog een rekening uitschreef naar vluchtelingen van de oorlog. Door hen waren ze nl. hun haringlogger kwijtgeraakt. De vluchtelingen wilden niet meer betalen en volgens de weduwe is hij daarom vermoord. Alex gaat pianolessen afbetalen bij Alice. Deze zegt dat Alex niet bang hoeft te zijn dat hij ook vermoord wordt. Alex trouwt met Joanna, dochter van dirigent Oberstein die misschien ook nog als verdachte voor de moord op kon draaien. Jaren later ontmoet Alex zijn schoonvader en beschuldigd hem van moord. Hij gaat wandelen met hem en alles wordt uitgepraat, Oberstein heeft deels toegegeven, maar vertelt dat hij niet degene is die het schot gelost heeft. Alex zal dus nooit met zekerheid kunnen zeggen wie het schot heeft gelost, en zowel Alex als de lezer blijven met vragen achter. Maar het gewone leven gaat door. |
- Verwachtingen
Toen ik dit boek voor het
eerst zag had ik er over het algemeen niet extreem veel verwachtingen over. Wel
herkende ik de naam van de schrijver en nadat ik de achterkant had gelezen
verwachtte ik wel dat het een spannend, boeiend boek zou worden.
- Motieven en thema
Motieven
Het geloof
Een van de elementen die
telkens terugkeren in Het woeden der gehele wereld is het
geloof. In ’t Hooft, het plaatsje waar Alex met zijn ouders woont, speelt
geloof een belangrijke rol. Het leven in ’t Hooft lijkt soms wel alleen maar om
het geloof te draaien, en Alex zelf kan er ook moeilijk aan ontkomen, zo blijkt
ook uit dit citaat: ‘Nog goed herinner ik
mij dat meester Mollema op die dag ’s morgens uit de bijbel las over Mozes’ terugkeer
naar Egypte. Eén tekst bleef de hele dag door mijn hoofd spoken. ‘En het
geschiedde op den weg, in de herberg, dat de Heere hem tegenkwam, en zocht hem
te doden.’De Heere zocht hem te doden. Daar begreep ik niets van. Als God
iemand wilde doden, hoefde Hij toch maar met zijn vingers te knippen?’ (pagina
24) Op deze manier wordt vaak de bijbel aangehaald in het boek, en keert
het geloof steeds weer terug. Daarom kan er van een motief gesproken aangaande
het geloof.
Angst
Het afgelopen motief zorgt
voor een bruggetje naar dit motief: angst. Ook angst komt het hele verhaal
terug. Zeker als Alex de enige getuige van de moordenaar van Vroombout blijkt
te zijn. Het hele verhaal door blijkt telkens weer dat Alex zijn leven niet
zeker is, omdat er een moordenaar rondloopt die misschien Alex, als enige
getuige, ook wil vermoorden. Met die gedachte keert ook steeds weer de gedachte
over God, die hem misschien wel zocht te doden, terug: ‘Pas toen ik ’s avonds in bed lag, begon ik, zodra ik wegdommelde,
hevig te rillen. God had, wist ik, andermaal gezocht mij te doden, en alweer
klaarwakker, maar nog altijd bevend over al mijn leden, lag ik met open ogen in
het duister, en probeerde ik mij te herinneren of de armbeweging van die man,
die ik maar heel even had aanschouwd, het gebaar was geweest van iemand die en
pistool richtte.’ (pagina 61)
Noodlot
Tot slot is ook het
noodlot, een willekeurige oppermacht, een belangrijk motief. Daarnaar wordt
verwezen in dit citaat: “En wij maar
denken dat wij in die onmetelijke uitgestrekthjeid iets te betekenen hebben,
maar het is zoals Kierkegaard het niet onder ogen wou zien: het ene geslacht na
het andere ontspruit en verdwijnt als het loof in het bos, en een eeuwig
vergeten, altijd hongerig loerend op buit, zuigt ons weg in een bodemloze
leegte die nooit verzadigd wordt, en een wild gistende onberekenbare macht, die
zich in duistere hartstochten wentelt, brengt alles voort, en dankt ook alles
weer moeiteloos af.’ ‘Misschien gebeurt dat laatste binnekort wel,’zei ik, ‘vele
astronomen denken dat Sirius een sipernova zou kunnen worden. Als dat zich
voordoet, worden wij in één klap weggevaagd.’ (pagina 281/282)
Thema
Het thema van dit boek is
het zoeken naar identiteit. Alexander zoekt naar identiteit, herkomst en een
vastheid in dit leven. In de huiselijke, gereformeerde omgeving vindt hij geen
vastigheid. Daarom gaat hij daarnaar op zoek. Eerst gelooft Alexander in God.
Later wordt Bach zijn God. Muziek geeft hem steun. Toch werkt muziek nog niet
geheel bevredigend. Pas als hij weet wie de moord op Vroombout heeft gepleegd,
en met welke motieven, zal hij zijn eigen identiteit vinden. Dat doet hij dan
ook, aan het eind van het boek.
- Beoordeling
- Schrijfstijl
’t Hart heeft een mooie
schrijfstijl. Hij gebruikt lange zinnen en geeft vele mooie beschrijvingen. Aan
het begin was het wel een beetje wennen, maar eenmaal in het verhaal leest het
prima en zorgen de lange zinnen en uitgebreide beschrijvingen dat je juist bij
het verhaal blijft. Ook is de manier waarop ’t Hart de verschillende personages
met elkaar laat communiceren leuk. In het dorp ’t Hooft is, zoals het in het
boek zelf al mooi wordt omschreven, dit het geval: ‘Het was zo’n vreemde wereld, die wereld van mijn jeugd; een jongen zoals
ik werd er aangeduid als een ‘gassie’; een agent noemde men een ‘juut’. De gehuwde
vrouw die je herkennen kon aan het feit dat zij altijd een schort droeg, werd ‘juffrouw’
genoemd. Een wufte vrouw heette een ‘mokkel’. Een apert lelijke vrouw werd
schamper omschreven als een ‘jodenbed’. De wonderlijke wezens met haarstrikken
die elders als meisjes aangeduid werden, heetten bij ons ‘hittepetitjes’. Trouwde
zo’n hittepetitje met een gassie, die inmiddels een ‘gozer’ was geworden,dan
vormden zij ‘een spannetje’. En zo’n spannetje zette dan vervolgens rap een
half dozijn ‘wurmen’ of ‘aposteltjes’ op de wereld.’
De manier waarop
verschillende personages van het boek hierboven omschreven worden, worden in de
rest van het boek ook zo genoemd. Dat zorgt voor een op een bepaalde manier
luchtige, en soms ook humoristische sfeer door het verhaal heen.
- Inhoud
Personages
Het boek draait
overduidelijk om één persoon: Alexander Goudveyl. Over hem als persoon kom je
dan ook veel te weten. De rest van de personages blijven allemaal vrij
oppervlakkig. De ouders zijn slechts typen: zuinige bekrompen mensen. Hetzelfde
geld voor Vroombout, ook hij is slechts een type: de pedofiel.
Vertelwijze
In de proloog is er sprake
van een auctoriale vertelsituatie. De schrijver is daar de alwetende verteller.
In de rest van het verhaal is er een ik-vertelsituatie. Hij vertelt het verhaal en kijkt terug op zijn jeugd en een deel van zijn volwassenheid. De ik-figuur is niet de schrijver zelf.
In de rest van het verhaal is er een ik-vertelsituatie. Hij vertelt het verhaal en kijkt terug op zijn jeugd en een deel van zijn volwassenheid. De ik-figuur is niet de schrijver zelf.
- Eindoordeel
|
|
|
|
Vond het
niks
Vond
het geweldig
Zoals je aan de
eindoordeelbalk kunt zien vond ik het een best goed boek. Het boek las goed
door, doordat het iets weg heeft van een detective: je wilt weten wie de moord
gepleegd heeft. Er wordt naar veel filosofen, boeken en muziekstukken verwezen,
ook dat vind ik leuk en interessant om te lezen, zo is Alex ook weg van Bach: ‘Toch wist ik dat ik (…) dat ik mijn leven
lang Bach lief zou hebben boven alles, met heel mijn hart en heel mijn ziel en
al mijn kracht en al mijn verstand. In zeker opzicht he ik op die zondag ook
geloofsbelijdenis gedaan, ook mijn God gevonden. Alleen heette mijn God Bach, (…).’
Aan de andere kant vond ik
het feit dat hij heel veel door ging over filosofische gedachten, geloof,
boeken et cetera, soms storend. Het was namelijk soms echt niet van belang voor
het verhaal, wat het af en toe moeilijk maakte om door te lezen. Dit is een
klein minpunt.
Maar al met al zou Het woeden der gehele wereld [Titelverklaring:
Alexander luistert met zijn pianolerares, Alice Keenids, naar cantate 80 van
Bach, waarin die het woeden der gehele wereld oproept en ook weer bezweert.], met
zijn prachtige omschrijvingen en beeldspraak bijna een muzikaal gecomponeerde
roman genoemd mogen worden. Maar is daarnaast ook een echte whodunit die ervoor
zorgt dat je hoe dan ook door blijft lezen en geboeid blijft tot het eind.
Dit alles heeft ervoor
gezorgd dat ik het een bovengemiddeld goed boek vond en zeker overweeg om nog
een keer iets van Maarten ’t Hart te gaan lezen. Het boek heeft zeker aan mijn verwachtingen voldaan.
Bronnen
- http://www.samenvattingen.nl
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Het_woeden_der_gehele_wereld_(boek)
